المزار (کتاب)

از دانشنامه‌ی اسلامی
نویسنده شهيد اول
موضوع زیارتنامه ها
زبان عربی
تعداد جلد 1


اين کتاب که اثر محمد بن مكي (شهيد اول) است، مجموعه اي از زیارت ‌هاي معصومان عليهم السلام و آداب و اعمال مخصوص زيارت آنهاست كه جزو منابع مهم زيارات شيعه محسوب مي شود و از همان آغاز تأليف تاكنون، مورد توجه عالمان بوده است.

مؤلف در اين كتاب، موارد بسياري از زيارات و اعمال آن را نقل كرده، بدون آن كه آن‌ها را به معصومي نسبت دهد و يا منبع و سند آن را بيان كند، ولي در برخي كتاب‌هاي ديگر، اسناد و مدارك آن ها ذكر شده است.

البته مؤلف در بعضي موارد، نام گويندة زيارت و سؤال راوي از آن حضرت را ذكر كرده و سپس دعا و يا زيارت و اعمال آن را آورده است. به عنوان مثال مي توان به زيارت امیرالمومنین علیه السلام در روز غدير مشهور به (امين الله) كه از جابر جعفي، از امام باقر عليه السلام، از پدر بزرگوارش امام سجاد عليه السلام نقل كرده است و نيز زيارت امام حسين عليه السلام كه صفوان بن مهران جمال از امام صادق عليه السلام نقل مي كند و دعاي «اللهم عظم البلاء» كه از امام زمان علیه السلام نقل مي كند و يا دعاي مسجد كوفه كه از امام صادق علیه السلام نقل مي كند، اشاره كرد.

يكي از ويژگي هاي اين كتاب، وجود برخي از دعاها و زيارت‌ها است كه تنها در اين كتاب نقل شده و بدون شك، مؤلف كه از بزرگترين عالمان شيعه است، آن را بدون مدرك و سند ذكر نكرده است، اما به لحاظ اختصار و يا دليل ديگري، از ذكر منبع و سند آن خودداري نموده است، مانند زيارت مختار بن ابي عبيده ثقفي.

برخي كتاب مزار شهيد اول را با مزار شيخ مفيد اشتباه گرفته اند كه بهترين راه حل اين شبهه، مراجعه به كتاب‌هايي است كه در آن از مزار شهيد اول نقل شده است، مانند رواياتي كه بحارالانوار از مزار شهيد نقل مي كند و با مزار شيخ مفيد، تفاوت اساسي دارد.

نكته ديگر اين كه برخي از زيارت‌ها و دعاهايي كه در اين كتاب بدون اسناد به معصوم آمده، در كتاب‌هاي ديگر از قول معصومان عليهم السلام به طور مسند ذكر شده است، مثلاً زيارت حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلام در تهذيب و بحارالانوار، به طور مسند از امام باقر عليه السلام نقل شده است يا زیارت ائمه بقيع عليهم السلام كه در كامل الزيارات و بحارالانوار، که يكي از ائمه اطهار عليهم السلام نقل شده است.

زيارت عاشوراي معروف كه از امام محمدباقر عليه السلام، توسط علقمه يا عقبه در كامل الزيارات، مصباح المجتهد و بحارالانوار نقل شده، در اين كتاب بدون اسناد به معصوم آمده است.

فهرست

بخش اول / زيارت ها:

زیارت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، زيارت ائمه بقيع عليهم السلام (امام حسن مجتبی علیه السلام، امام سجاد علیه السلام، امام باقر علیه السلام، امام صادق علیه السلام)، زيارت حضرت امام علی علیه السلام و ساير مشاهد نجف، زيارت حضرت سیدالشهدا علیه السلام و اصحاب او، زيارت امام کاظم علیه السلام، زيارت امام جواد علیه السلام، زيارت امام رضا علیه السلام، زيارت امام هادی علیه السلام، زيارت امام حسن عسکری علیه السلام، امام مهدی عجل الله تعالی فرجه شریف و مادر ايشان.

خاتمه:

زيارت جامعه، زيارت سلمان، زيارت قبور شيعه، زيارت به نيابت ديگران.

بخش دوم / اعمال و آداب مساجد كوفه:

اعمال هنگام ورود به كوفه، اعمال مسجد جامع كوفه، اعمال و فضيلت مسجد سهله، اعمال و فضيلت مسجد صعصعه، اعمال و فضيلت مسجد غني، اعمال و فضيلت مسجد جعفي، اعمال و فضيلت مسجد بني كاهل.

خاتمه:

زیارت مسلم بن عقیل، هانی بن عروه، مختار ثقفی.

پانویس

  1. فرهنگ كتب حديثي شيعه، ج 2، ص 824.

منابع

سيد رضا باقريان موحد، کتابشناسی زیارت، صفحه 170.

متن کتاب المزار